1. Reporter zadaje pytanie.
2. Ty decydujesz jak odpowiedzieć na pytanie.
3. Reporter decyduje, który fragment Twojej wypowiedzi ukaże się w druku.
Pamiętasz swój ostatni wywiad? Niech zgadnę: reporter zadawał pytanie po pytaniu i Ty na nie kolejno odpowiadałeś.
Uczestnicy moich szkoleń medialnych szczerze wyznają, że w czasie rozmowy z dziennikarzem zawsze zastanawiali się: "Jakie będzie następne pytanie?"
Drobne wyznanie: kiedy byłem reporterem słuchając odpowiedzi rozmówcy przez cały czas też zastanawiałem się nad kolejnym pytaniem :-)
O czym to świadczy? W czasie wywiadu obydwie strony myślą o tym samym: o kolejnym pytaniu. A gdzie słuchanie odpowiedzi? Jaki jest związek pomiędzy treścią odpowiedzi i następnym pytaniem?
Jednoczesne słuchanie i wymyślanie pytań jest trudne, ale ja widzę w tym szansę dla rozmówcy.
Pytania i odpowiedzi
Oto co musisz wiedzieć, żeby pytania nie były dla Ciebie zaskoczeniem. Reporter najczęściej nie ma gotowej, spisanej na kartce listy pytań – nie ma też czasu na dokładną dokumentację.
Jeśli masz do czynienia z dziennikarzem śledczym lub reporterem telewizyjnego programu informacyjnego, prawdopodobnie dziennikarz przygotował się do tematu i ma w zanadrzu kilka gotowych pytań. Ale w większości sytuacji (typowy temat, typowy reporter, typowa redakcja), reporter będzie pytać a vista (bez przygotowania).
Wywiad zacznie się od miękkich pytań sondujących, żeby zbadać nastawienie rozmówcy. Czy chętnie odpowiada na pytania? Długie zdania czy krótkie? Czy jest zdenerwowany? Dlaczego? Czy patrzy w oczy? Po wstępnych odpowiedziach pytania będą bardziej konkretne – czasem nawet agresywne.
I tutaj sekret udanego wywiadu: To jak odpowiesz na jedno pytanie wpływa na treść następnego. Słowa, którymi zakończysz odpowiedź mogą być wykorzystane przez reportera do nowego pytania.
Innymi słowy, reporter odniesie się do Twoich słów bezpośrednio w swoim pytaniu. Na przykład, jeśli zakończę odpowiedź słowami "...wyzwania, którym stawimy czoła w przyszłym roku przyćmią wyzwania z tego roku.", o co zapyta reporter? Najprawdopodobniej: "Jakie to będą wyzwania?"
Żeby zobaczyć jak to działa w praktyce, zapraszam do obejrzenia dowolnego programu informacyjnego, w którym prezenter w studio łączy się z reporterem w terenie. Prezenter zada pytanie, którego część powtórzy reporter na początku swego wejścia:
Piotr – prezenter: "Justyna, to wygląda jakby przed chwilą przeszła tam trąba powietrzna."
Justyna – reporterka: "Rzeczywiście, wszyscy czują się tutaj jak po przejściu trąby powietrznej."
Odpowiedzi i pytania
Jestem autorem metody tworzenia odpowiedzi na podstawie pytań wcześniej podsuniętych reporterowi. Sztuczka polega na stopniowym budowaniu napięcia i podawaniu faktów tak, żeby reporter sam dopytywał o szczegóły. To sprawia, że rozmowa jest bardziej płynna, łatwiejsza dla rozmówcy i odbiorcy, a pytania są bezpośrednio związane z odpowiedziami.
Moja technika ułatwia pracę (i życie) reporterowi, który nie musi zastanawiać się o co pytać, a Ty kontrolujesz przebieg wywiadu - reporter podąża za Twoimi słowami.
Na blogu nie ma miejsca na wszystkie szczegóły tego programu szkoleniowego. Żeby opanować technikę budowania i przekazywania kluczowych przekazów, potrzeba pół dnia praktycznych ćwiczeń. Tymczasem, zachęcam do podglądania jak prezenterzy telewizyjni podrzucają pytania reporterom w relacjach na żywo i ćwiczenia w tworzeniu własnych "łączników" zachęcających dziennikarza do zadawania pytań, które sam mu podrzuciłeś.
Na koniec, w artykule "Wyjęty z kontekstu i wyrzucony do kosza" pisałem o potrzebie posługiwania się zwięzłymi, konkretnymi i obrazowymi zdaniami – tylko takie opinie mogą trafić do druku. Reporterzy często zadają dodatkowe pytania nie z powodu niedostatku informacji, ale braku jednego mocnego stwierdzenia.
Im wcześniej reporter usłyszy coś, co zechce wykorzystać jako cytat, tym krótszy będzie wywiad i nie będzie następnego pytania.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz