Jest jednak sposób, który może ułatwić to pozornie karkołomne zadanie - wystarczy przyjrzeć się metodom szkolenia dziennikarzy.
Wiedza o tym, czego uczy się dziennikarzy, pozwala lepiej przygotować się do spotkania z nimi. Zacznijmy od wywiadu.
Czego uczą dziennikarzy przygotowujących się do pierwszego w życiu wywiadu? Przede wszystkim naturalności. Wywiad nie musi być prowadzony w urzędowej i sztywnej atmosferze.
Wywiad to przecież rozmowa z kimś na jakiś temat. Reporter przychodzi na wywiad, żeby słuchać i słyszeć - swoje opinie powinien zachować dla siebie.
I. Przygotowanie do wywiadu
1. Idź na wywiad przygotowany. Przejrzyj artykuły w archiwum redakcji na interesujący Ciebie temat. Na przykład, jeśli rozmawiasz z kimś kto zajmuje się hodowlą szynszyli i denerwują go ludzie walczący o prawa zwierząt, warto sprawdzić jakie zwierzęta trzyma w domu i jak je traktuje.
2. Przygotuj pytania. Nie oczekuj, że wszystkie odpowiedzi będą Ci podane "na tacy". Lista pytań pomoże uporządkować myśli. Dzięki tej liście nie przeoczysz ważnej informacji.
3. Umów się na wywiad. Nie możesz tak "z ulicy" wejść do biura i zająć komuś pół godziny. Bądź punktualny.
4. Ubierz się stosownie do okazji. Okaż rozmówcy szacunek.
5. Zawsze miej ze sobą trzy rzeczy: długopis, notatnik i szczyptę soli, żeby doprawić smak potrawy przed podaniem. Bądź sceptyczny i nie wierz wszystkiemu, co usłyszysz.
II. Przeprowadzenie wywiadu
1. Przedstaw się i podaj nazwę redakcji, dla której piszesz.
2. Spójrz rozmówcy w oczy. Unikaj sytuacji, w której rozmówca widzi tylko czubek Twojej głowy i palce pieczołowicie zapisujące wszystko co mówi. Takie zachowanie wprowadza nerwowość i rozmówca zaczyna cedzić słowa.
3. Zwykle celem pierwszego pytania jest sprawdzenie pisowni nazwiska rozmówcy. Nie polegaj na pisowni, którą widziałeś w jakiejś gazecie. Może być błędna. Błąd w nazwisku to niechybnie najgłupszy sposób utraty wiarygodności.
4. Powiedz głośno imię i nazwisko i powtórz to kilka razy w czasie wywiadu.
5. Dwa razy sprawdzaj daty i nazwiska. Bogusław to nie Bogdan. Nowak czy Novak? Głupie pytania to tylko te, których nie zadałeś z obawy przed ... ośmieszeniem.
6. Rozpocznij od łatwych pytań, aby rozluźnić rozmówcę. Twarde "orzechy" zostaw na później. Unikaj pytań sugerujących odpowiedź. Nie pozwól, żeby Twoje opinie wpływały na treść pytań.
7. Zadawaj pytania otwarte, gdyż wymagają rozbudowanych wypowiedzi. Pytaj o opinie. Na przykład, "Jak zareagowałeś?", "Dlaczego tak postąpiłeś?". Postaraj się zanotować jak najwięcej cytatów.
8. Nie zadawaj pytań, które pozwalają odpowiadać jednym słowem.
9. Nie zadawaj pytań negatywnych. Nie pytaj, na przykład, "Nic się nie wydarzyło?" Nie stwarzaj rozmówcy okazji do powiedzenia, "Nie."
10. Pokaż rozmówcy, że wiesz coś na jego temat. Można to nazwać "ustawianiem" rozmówcy. Na przykład, "Panie Nowak, zaangażował się pan w obronę ludzi, którzy mogą stracić pracę po przejęciu pana firmy przez konkurencję. Jak pan ocenia prawdopodobieństwo, że to naprawdę się wydarzy?"
11. Nie dyskutuj o faktach. Nie dziw się bez powodu.
12. Nie obiecuj, że dasz rozmówcy artykuł do przeczytania przed publikacją.
13. Nigdy nie polegaj wyłącznie na nagraniu rozmowy na dyktafon. Baterie wyczerpują się w najciekawszym momencie rozmowy. Wolne miejsce na dysku kończy się na kilka sekund przed puentą.
14. Stwórz okazję do kontynuowania tematu. Zapytaj czy rozmówca zgodzi się na dodatkowe pytania w trakcie pracy nad artykułem. Poproś o numer telefonu komórkowego.
III. Robienie notatek
1. Opracuj własny system skróconego zapisu. Oszczędzasz czas i miejsce w notatniku. Na przykład, DYR to dyrektor, PRE to prezes, US to urząd Skarbowy.
2. Cytaty weź w kółka lub cudzysłów. Pisz tylko po lewej stronie notatnika. Po prawej zostaw miejsce na uporządkowany materiał.
3. Słuchaj uważnie. Nie rób niepotrzebnych notatek.
4. Dokładnie notuj cytaty - szczególnie te, które dotyczą najważniejszych punktów wywiadu.
5. Obserwuj szczegóły z otoczenia rozmówcy i notuj wrażenia.
6. Koncentruj się na tym, co widzisz i słyszysz. Zaraz po zakończeniu wywiadu uporządkuj notatki. Ułóż je według ważności.
7. Nie musisz notować całych zdań jeśli nie dotyczą cytatów.
8. Zapisuj szczegóły, które najszybciej ulatują z pamięci: nazwiska, wiek, adresy, dane statystyczne, kwoty pieniędzy.
8. Poproś o życiorys (biogram) rozmówcy.
9. Przejrzyj wycinki prasowe, które pomogą lepiej zrozumieć i opisać temat.
IV. Wyszukiwanie anegdot
Ciekawy tekst opiera się na pasjonujących anegdotach. Reporter zawsze szuka ciekawostek. Dociekliwy reporter dopytuje także o indywidualne doświadczenia. Prosi o podanie przykładu i okoliczności, kiedy to się wydarzyło.
Anegdota to krótkie opowiadanie - dlatego może stać się składnikiem dłuższej opowieści. Często służy do ilustracji cechy rozmówcy, na przykład, lojalność, odwaga, upór lub inny wyróżnik, który może być uwypuklony w tytule. Anegdota musi być dokładnie sprawdzona i udokumentowana.
V. Patrz na rozmówcę
Obserwuj ruchy, gesty, mimikę, sposób wypowiedzi, ubiór. 93% całej komunikacji odbywa się poza słowami. Jeśli zamierzasz opowiedzieć czytelnikowi całą historię, musisz uwzględnić jej wszystkie elementy.
VI. Obserwuj otoczenie
Tablice ogłoszeń, biurka, zdjęcia na ścianach, segregatory, itp. Kwiaty są sztuczne czy prawdziwe? Jaki zapach jest w pokoju? Czy słońce zagląda przez okno? Jak to wszystko pasuje do rozmówcy? Unikaj opisów dla samych opisów.
VII. Po wywiadzie
Niektórzy rozmówcy są mistrzami "wpuszczania w maliny". Dlatego sprawdzaj wszystko co usłyszałeś (cytaty, liczby) w innych źródłach. Nie wierz samym słowom. Musisz być trochę sceptyczny. Jeśli Twój rozmówca twierdzi, że dzisiaj jest wtorek, sprawdź to na dwóch kalendarzach.
No to jaki dzień dzisiaj mamy? Jesteś gotowy do rozmowy z dziennikarzem?
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz